Δουβλίνο

(ιρλ. Baila Atha Cliath, αγγλ. Dublin). Πόλη (495.101κάτ. το 2002) και πρωτεύουσα της Ιρλανδικής Δημοκρατίας και της ομώνυμης κομητείας (921 τ. χλμ., 1.122.600 κάτ.). Βρίσκεται στις εκβολές του ποταμού Λίφεϊ στην Ιρλανδική θάλασσα. Η πόλη είναι αρχαιότατη και ιδρύθηκε γύρω από το χωριό Εμπλάνα, το οποίο αναφέρεται σε σύγγραμμα του αλεξανδρινού γεωγράφου Πτολεμαίου του 2ου αι. π.Χ. Το Δ. περιήλθε στην κατοχή των Δανών κατά τον 9ο αι. και παρέμεινε σε αυτούς έως το 1170 (με ενδιάμεσες ανακαταλήψεις από τους Ιρλανδούς), οπότε κατακτήθηκε από τους Αγγλονορμανδούς, υπό την ηγεσία του Ερρίκου Β’ της Αγγλίας. Ο Ερρίκος Β’ όρισε το Δ. ως τη σημαντικότερη αγγλική βάση στην Ιρλανδία και αργότερα το παραχώρησε στην αγγλική πόλη Μπρίστολ. Στo πέρασμα των αιώνων το Δ. υπήρξε πάντα θέατρο των σπουδαιότερων γεγονότων που είχαν σχέση με τη μακρόχρονη διαμάχη μεταξύ Ιρλανδίας και Αγγλίας, η οποία συχνά κατέληγε σε αιματοχυσίες. Η διαμάχη αυτή επιδεινώθηκε κατά τον 19ο και στις πρώτες δεκαετίες του 20ού αι. (οργάνωση του επαναστατικού κινήματος το 1905, εξεγέρσεις της εβδομάδας του Πάσχα 1916 κλπ.) έως την ανακήρυξη της Δημοκρατίας το 1937. Μοναδική μητρόπολη της Ιρλανδίας (στην πόλη και στην κομητεία του Δ. κατοικεί το ένα τέταρτο του συνολικού πληθυσμού της χώρας), το Δ. συγκεντρώνει επίσης το μεγαλύτερο μέρος της οικονομικής δραστηριότητας της χώρας. Μαζί με τις πατροπαράδοτες και περίφημες βιομηχανίες τροφίμων (ζυθοποιία, ποτοποιία) και υφαντουργίας (εριουργία), υπάρχουν σήμερα στην ιρλανδική πρωτεύουσα εργοστάσια χημικών προϊόντων, υποδημάτων, τσιμέντου, καπνοβιομηχανίας και μηχανουργεία. Το λιμάνι του, στη συμβολή των κυριότερων ιρλανδικών οδικών και σιδηροδρομικών αρτηριών, συνδέεται με δύο πλωτές διώρυγες με την ενδοχώρα και έχει τη μεγαλύτερη εμπορική δραστηριότητα στο νησί. Από εκεί εξάγονται κυρίως ζωοτεχνικά προϊόντα (ζώα, κρέατα, γαλακτοκομικά προϊόντα, αλλαντικά κλπ.). Αντίθετα, η διακίνηση των επιβατών γίνεται κυρίως από τον προλιμένα του Νταν Λαογκάιρ, περίπου 10 χλμ. ΝΑ της πρωτεύουσας. Το Δ. συνδέεται επίσης με κανονική ναυσιπλοΐα με τις πόλεις της Μεγάλης Βρετανίας, Γλασκόβη και Λίβερπουλ, και αεροπορικά με όλη την Ευρώπη. Η πόλη αποτελεί το μεγαλύτερο πολιτικό, διοικητικό και πνευματικό κέντρο της Δημοκρατίας, με περίφημα ιδρύματα, όπως είναι το γνωστό πανεπιστήμιο Trinity College, το οποίο ίδρυσε το 1591 η βασίλισσα Ελισάβετ Α’, το Εθνικό Μουσείο και η Εθνική Πινακοθήκη. Αντίθετα, το Δ. δεν έχει ιδιαίτερου ενδιαφέροντος καλλιτεχνική κληρονομιά, προπάντων για την περίοδο του Μεσαίωνα και της Αναγέννησης, γιατί άρχισε να αναπτύσσεται ως μεγάλο κέντρο μόνο μετά τα μέσα του 17ου αι. χάρη στον Κάρολο B’ των Στιούαρτ. Από τα αρχαιότερα οικοδομήματα είναι ο καθεδρικός ναός του Αγίου Πατρικίου, που χτίστηκε το 1190, ο ναός του Χριστού και το φρούριο (13ος αι.), που σήμερα χρησιμεύει ως έδρα των κρατικών υπηρεσιών. Ωστόσο, η πόλη παρουσιάζει μνημειακό χαρακτήρα εξαιτίας της έκτασης των λεωφόρων και των πάρκων και της επιβλητικότητας πολλών μεγάρων του 18ου αι., χτισμένων σε νεοκλασικό ρυθμό. Χαρακτηριστική, τέλος, είναι η πολεοδομική της διάρθρωση· οι κυριότερες οδικές αρτηρίες της έχουν διάταξη κατά ομόκεντρους κύκλους, τους οποίους διασχίζει ο ποταμός Λίφεϊ. Το Δουβλίνο παρουσιάζει κυρίως μνημειακό χαρακτήρα, εξαιτίας της έκτασης των λεωφόρων και των πάρκων και της επιβλητικότητας πολλών μεγάρων του 18ου αι. σε νεοκλασικό ρυθμό. Χαρακτηριστική είναι και η πολεοδομική της διάρθρωση, γιατί οι κυριότερες οδικές αρτηρίες της έχουν διάταξη κατά ομόκεντρους κύκλους, τους οποίους διασχίζει ο ποταμός Λίφεϊ. Το σπίτι του κορυφαίου λογοτέχνη Τζορτζ Μπέρναρντ Σο στο Δουβλίνο.